Απέναντι στο ακραίο

"Ο 20ός αιώνας φτάνει στο τέλος του, και μπαίνουμε όλοι στον πειρασμό να αναρωτηθούμε: ποιά θέση θα καταλάβει στην ιστορία; Πώς θα τον θυμόμαστε αύριο;Όπως όλοι, δεν γνωρίζω τις απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα· αλλά είμαι βέβαιος ότι μία επινόηση του 20ού αιώνα θα μείνει χαραγμένη στη μνήμη μας: τα στρατόπεδα του ολοκληρωτισμού. Έχουμε ανακαλύψει το ακραίο πολιτικό καθεστώς, τον ολοκληρωτισμό, και το ακραίο του ολοκληρωτισμού, τα στρατόπεδα συγκεντρώσεως.Ο μακάβριος αυτός θεσμός προσφέρεται σε όλων των ειδών τα ιστορικά, πολιτικά και ψυχολογικά σχόλια. Τα όσα γράφω εδώ, με μία προσωπική έρευνα των αφηγήσεων, είναι διαφορετικά: έχουν να κάνουν με την ηθική. Σε αντίθεση με μία διαδεδομένη προκατάληψη, η ηθική ζωή δεν είχε σβήσει στα στρατόπεδα· κάθε άλλο μάλιστα: θα μπορούσαμε στην εμπειρία των στρατοπέδων να βασίσουμε μία καθημερινή ηθική που θα άρμοζε στην εποχή μας".