Παραμύθι και αφήγηση στην Ελλάδα

Ο κοινωνικός ρόλος του παραμυθιού στην Ελλάδα παραμένει, σε μεγάλο βαθμό, ανεξερεύνητος. Παρά το πλήθος και τον πλούτο των παραμυθιακών συλλογών, οι λαϊκοί παραμυθάδες παραμένουν άγνωστοι στον τόπο μας. Η παρούσα εργασία επιχειρεί να προσεγγίσει το παραμύθι ως ιστορικό αντικείμενο, στην εξέλιξή του, αλλά και να το συσχετίσει με ένα πολιτισμικό παρόν, μέσα από τη μελέτη ορισμένων παραμυθιών και παραμυθάδων σε τοπικές κοινωνίες όπου η αφήγηση είναι μια ζωντανή παράδοση. Βασίζεται σε παραμύθια που συγκεντρώθηκαν από μία εκτεταμένη επιτόπια έρευνα συλλογής υλικού από αφηγητές που ζουν στα νησιά του Αιγαίου αφενός και σε προσφυγικές κοινότητες των Μικρασιατών Ελλήνων αφετέρου. Στόχος δεν είναι να καλυφθούν οι αφηγήσεις των σύγχρονων αυτών λαϊκών παραμυθάδων σε όλο το εύρος και τον πλούτο τους αλλά, μέσα από τη μελέτη συγκεκριμένων περιπτώσεων, να αναδειχθεί ο τρόπος με τον οποίο, σε μια σειρά από αφηγήσεις, διαπλέκεται η προφορική παράδοση με τους ανθρώπους που τη δημιουργούν. Σε αυτό το πλαίσιο δίνονται στοιχεία για τις ευκαιρίες και τις συνθήκες αφήγησης, τους αφηγητές και τα ακροατήρια, για την τέχνη της αφήγησης και τους μετασχηματισμούς των παραμυθιών. Γίνεται επίσης αναφορά στην αφηγηματική τέχνη συγκεκριμένων ατόμων με την παράθεση μερικών από τα καλύτερα ειπωμένα παραμύθια τους. Το βιβλίο περιλαμβάνει επίσης κεφάλαια για τις κυριότερες διεθνείς επιστημονικές θεωρήσεις του παραμυθιού, για τα πρώτα βήματα της παραμυθιακής έρευνας στην Ελλάδα, αλλά και για την αξιοποίηση του παραμυθιού στις μέρες μας, μέσα από τις πολλαπλές χρήσεις και ανασημασιοδοτήσεις του στο γραπτό ή τυπωμένο λόγο, στο λόγο της εικόνας, στο θέατρο, στον κινηματογράφο, σε άλλες μορφές τέχνης ή στον κόσμο των νέων τεχνολογιών και στη βιομηχανία του θεάματος. Στο τέλος του βιβλίου παρατίθεται ένα χρηστικό λεξικό παραμυθιακών εννοιών και πραγμάτων. Η μελέτη αυτή προέκυψε από την ανάγκη να ερευνηθεί το ελληνικό παραμύθι σε τοπικό επίπεδο σήμερα, με σεβασμό στο λόγο των λαϊκών παραμυθάδων αλλά και στο μνημειώδες έργο που έχουν πραγματοποιήσει στο πεδίο της παραμυθολογικής έρευνας οι μεγάλοι Έλληνες λαογράφοι.